ប៉េងប៉ោះជាផ្លែឈើមួយប្រភេទដែលពេញនិយម និងអាចប្រើបានច្រើនជាងគេក្នុងពិភពលោក។ ប៉េងប៉ោះត្រូវបានគេស្គាល់តាមវិទ្យាសាស្រ្តថា Solanum lycopersicum វាជាកម្មសិទ្ធិរបស់ក្រុមគ្រួសារ nightshade ដែលរួមមានដំឡូង ម្ទេស និង eggplants ផងដែរ។ ខណៈពេលដែលមនុស្សជាច្រើនចាត់ទុកវាថាជាបន្លែដោយសារតែការប្រើប្រាស់ធ្វើម្ហូបរបស់ពួកគេ ប៉េងប៉ោះគឺជាផ្លែឈើតាមបច្ចេកទេស ព្រោះវាអភិវឌ្ឍចេញពីផ្នែកចេញផ្ការបស់រុក្ខជាតិ។ ត្រូវបានគេស្គាល់ថាសម្រាប់រសជាតិសម្បូរបែប និងពណ៌រស់រវើក ប៉េងប៉ោះមិនត្រឹមតែមានរសជាតិឆ្ងាញ់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនដល់សុខភាពទៀតផង។
អត្ថប្រយោជន៍ផ្លែប៉េងប៉ោះចំពោះសុខភាព
១.សម្បូរទៅដោយសារធាតុចិញ្ចឹម៖ ប៉េងប៉ោះគឺជាប្រភពដ៏ល្អនៃសារធាតុចិញ្ចឹមសំខាន់ៗ រួមទាំងវីតាមីន C និង K ប៉ូតាស្យូម និងហ្វូឡាត។ ពួកវាត្រូវបានគេស្គាល់ជាពិសេសថាមានវីតាមីន C ខ្ពស់ ដែលជាសារធាតុប្រឆាំងអុកស៊ីតកម្មដែលដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការថែរក្សាប្រព័ន្ធការពារដែលមានសុខភាពល្អ ព្យាបាលរបួស និងលើកកម្ពស់ការស្រូបយកជាតិដែក។
២.ផ្ទុកទៅដោយសារធាតុប្រឆាំងអុកស៊ីតកម្ម៖ ប៉េងប៉ោះសម្បូរទៅដោយសារធាតុប្រឆាំងអុកស៊ីតកម្ម ជាពិសេសសារធាតុ lycopene ដែលផ្តល់ឱ្យពួកគេនូវពណ៌ក្រហម។ សារធាតុ Lycopene ត្រូវបានសិក្សា យ៉ាងទូលំទូលាយសម្រាប់អត្ថប្រយោជន៍សុខភាពដ៏មានសក្តានុពលរបស់វា រួមទាំងកាត់ បន្ថយហានិភ័យនៃជំងឺមហារីកមួយចំនួន ជំងឺបេះដូង និងការការពារស្បែកពីការខូចខាតដោយសារពន្លឺព្រះអាទិត្យ។
៣.គាំទ្រដល់សុខភាពបេះដូង៖ ការទទួលទានផ្លែប៉េងប៉ោះអាចជួយពង្រឹងសុខភាពបេះដូង ដោយសារតែកម្រិតខ្ពស់នៃសារធាតុ Lycopene ជាតិសរសៃ និងប៉ូតាស្យូម។ Lycopene ត្រូវបានគេបង្ហាញថាកាត់បន្ថយកម្រិតកូឡេស្តេរ៉ុលអាក្រក់ (LDL) និងបន្ថយសម្ពាធឈាម ដែលកត្តាទាំងពីរនេះរួមចំណែកដល់ជំងឺសរសៃឈាមបេះដូង។ ប៉ូតាស្យូមជួយគ្រប់គ្រងសម្ពាធឈាមដោយតុល្យភាពឥទ្ធិពលនៃជាតិសូដ្យូម។
៤.កែលម្អសុខភាពស្បែក៖ បរិមាណវីតាមីន C ខ្ពស់នៅក្នុងផ្លែប៉េងប៉ោះមានអត្ថប្រយោជន៍សម្រាប់ការថែរក្សាស្បែកឱ្យមានសុខភាពល្អ។ វីតាមីន C ជួយដល់ការផលិតកូឡាជែន ដែលជាប្រូតេអ៊ីនចាំបាច់សម្រាប់រក្សាស្បែកឱ្យរឹងមាំ ក្មេងជាងវ័យ និងធន់។ លើសពីនេះទៀត សារធាតុប្រឆាំងអុកស៊ីតកម្មនៅក្នុងផ្លែប៉េងប៉ោះជួយការពារស្បែកពីកាំរស្មី UV ដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ កាត់បន្ថយហានិភ័យនៃការ sunburn និងមុនអាយុ។
៥.ជំនួយការរំលាយអាហារ៖ ប៉េងប៉ោះគឺជាប្រភពដ៏ល្អនៃជាតិសរសៃអាហារ ដែលជួយជំរុញដល់ការរំលាយអាហារប្រកបដោយសុខភាពល្អ។ ជាតិសរសៃជួយការពារការទល់លាមក និងរក្សាពោះវៀនឱ្យមានសុខភាពល្អ ជួយដល់ប្រព័ន្ធរំលាយអាហារក្នុងដំណើរការអាហារប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។
៦.ការគ្រប់គ្រងទម្ងន់៖ ដោយសារតែវាមានកាឡូរីទាប និងបរិមាណទឹកខ្ពស់ ប៉េងប៉ោះគឺជាការបន្ថែមដ៏ល្អចំពោះរបបអាហារសម្រកទម្ងន់។ ពួកគេផ្តល់នូវអារម្មណ៍ឆ្អែតដោយមិនបន្ថែមកាឡូរីលើស ធ្វើឱ្យពួកគេក្លាយជាអាហារសម្រន់ដ៏អស្ចារ្យ ឬបន្ថែមលើអាហារ។
ប្រភពដើម និងការដាំដុះជាសកលនៃប៉េងប៉ោះ
ប៉េងប៉ោះមានដើមកំណើតនៅតំបន់ភាគខាងលិចនៃអាមេរិកខាងត្បូង ជាពិសេសភ្នំ Andes នៅក្នុងប្រទេសប៉េរូ អេក្វាឌ័រ និងភាគខាងជើងប្រទេសឈីលី។ វាត្រូវបានគេជឿថា ប៉េងប៉ោះត្រូវបានដាំដុះជាលើកដំបូងដោយជនជាតិដើមភាគតិចនៃតំបន់ ហើយក្រោយមកបានរីករាលដាលទៅកាន់ផ្នែកផ្សេងទៀតនៃពិភពលោកបន្ទាប់ពីការសញ្ជ័យរបស់អេស្ប៉ាញនៃទ្វីបអាមេរិកក្នុងសតវត្សទី១៦ ។
តើប៉េងប៉ោះដុះនៅឯណាជុំវិញពិភពលោក?
ប៉េងប៉ោះត្រូវបានដាំដុះជាសាកល ដោយសារការសម្របខ្លួនទៅនឹងអាកាសធាតុ និងប្រភេទដី ផ្សេងៗគ្នា។ ប្រទេសដែលផលិតប៉េងប៉ោះធំៗរួមមាន៖
១.ចិន៖ ប្រទេសចិនគឺជាប្រទេសផលិតប៉េងប៉ោះធំជាងគេលើពិភពលោក។ ប្រទេសនេះមានបរិមាណ ច្រើនទាំងសម្រាប់ការប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុក និងសម្រាប់ការនាំចេញ។ ប៉េងប៉ោះត្រូវបានដាំដុះនៅក្នុង តំបន់ផ្សេងៗ ជាពិសេសនៅក្នុងខេត្ត Shandong, Xinjiang និង Liaoning។
២.ប្រទេសឥណ្ឌា៖ ប្រទេសឥណ្ឌាគឺជាអ្នកផលិតប៉េងប៉ោះដ៏សំខាន់មួយផ្សេងទៀត ដែលពួកវាត្រូវបាន ដាំដុះជាចម្បងនៅក្នុងរដ្ឋដូចជា Andhra Pradesh, Karnataka, Maharashtra និង Odisha ។ ប៉េងប៉ោះ មានសារៈសំខាន់ក្នុងម្ហូបឥណ្ឌា ដែលបង្កើតជាមូលដ្ឋាននៃការី និងមុខម្ហូបជាច្រើនមុខ។
៣.សហរដ្ឋអាមេរិក៖ សហរដ្ឋអាមេរិកគឺជាប្រទេសផលិតប៉េងប៉ោះដ៏សំខាន់មួយ ដោយរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា និងហ្វ្លរីដា គឺជារដ្ឋដែលរីកលូតលាស់កំពូល។ ជាពិសេស រដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ា ត្រូវបានគេស្គាល់សម្រាប់ការ ធ្វើកសិកម្មប៉េងប៉ោះទ្រង់ទ្រាយធំរបស់ខ្លួន ដោយផលិតទាំងប៉េងប៉ោះស្រស់ និងប៉េងប៉ោះកែច្នៃ សម្រាប់ផលិតផលដូចជា ketchup ទឹកជ្រលក់ និងប៉េងប៉ោះកំប៉ុង។
៤.ប្រទេសទួរគី៖ ប្រទេសទួរគីគឺជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសដែលផលិតប៉េងប៉ោះនាំមុខគេនៅ អឺរ៉ុប និងមជ្ឈិមបូព៌ា។ ប៉េងប៉ោះត្រូវបានដាំដុះទូទាំងប្រទេស ហើយជារឿយៗប៉េងប៉ោះទួរគីត្រូវ បាននាំចេញទៅកាន់ប្រទេសផ្សេងៗក្នុងតំបន់។
៥.ប្រទេសអ៊ីតាលី៖ ប្រទេសអ៊ីតាលីត្រូវបានគេស្គាល់ថាសម្រាប់បេតិកភណ្ឌធ្វើម្ហូបដ៏សម្បូរបែបរបស់ ខ្លួនដែលផ្តោតលើប៉េងប៉ោះ ជាពិសេសនៅក្នុងផលិតផលដូចជា ទឹកជ្រលក់ប៉ាស្តា ភីហ្សា និង ប៉េង ប៉ោះក្រៀម។ ប្រទេសអ៊ីតាលីភាគខាងត្បូង រួមទាំងតំបន់ដូចជា Campania និង Sicily មាន ភាពល្បីល្បាញដោយសារពូជប៉េងប៉ោះដែលមានគុណភាពខ្ពស់។
៦.ម៉ិកស៊ិក៖ ម៉ិកស៊ិក ជាប្រទេសនាំចេញផ្លែប៉េងប៉ោះស្រស់ដ៏ធំបំផុតមួយ ជាពិសេសទៅកាន់ សហរដ្ឋអាមេរិក។ ប៉េងប៉ោះត្រូវបានដាំដុះនៅក្នុងតំបន់ផ្សេងៗនៃម៉ិកស៊ិក ជាមួយនឹងផលិត កម្មសំខាន់ៗនៅក្នុងរដ្ឋដូចជា Sinaloa, Michoacán និង San Luis Potosí។
តើប្រទេសណាដែលដាំប៉េងប៉ោះច្រើនជាងគេ?
ប្រទេសចិនជាប្រទេសផលិតប៉េងប៉ោះធំជាងគេក្នុងពិភពលោក។ ប្រទេសនេះមានច្រើនជាង 30% នៃផលិតកម្មប៉េងប៉ោះទូទាំងពិភពលោក ជាមួយនឹងវាលកសិដ្ឋានដ៏ធំទូលាយដែលត្រូវបានដាំដុះសម្រាប់ទាំងការប្រើប្រាស់ស្រស់ និងផលិតផលប៉េងប៉ោះកែច្នៃ។ ទំហំនៃការផលិតនៅក្នុងប្រទេសចិនគឺធំធេងណាស់ ផ្គត់ផ្គង់ទីផ្សារក្នុងស្រុក និងការនាំចេញប៉េងប៉ោះក្នុងបរិមាណដ៏ច្រើននៅទូទាំងពិភពលោក។ ទីតាំងឈានមុខគេរបស់ប្រទេសចិនក្នុងការដាំដុះប៉េងប៉ោះត្រូវបានសន្មតថាជាដីកសិកម្មដ៏ធំរបស់ខ្លួន លក្ខខណ្ឌលូតលាស់អំណោយផល និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធកសិកម្មទូលំទូលាយ។
សេចក្តីសន្និដ្ឋាន
ប៉េងប៉ោះមិនត្រឹមតែជាផ្លែឈើដែលមានរស់ជាតិឆ្ងាញ់ និងសម្បូរបែបប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ជាច្រើនដល់សុខភាពដែលរួមចំណែកដល់សុខុមាលភាពទូទៅផងដែរ។ ពីការបង្កើនសុខភាពបេះដូងដល់ការគាំទ្រប្រព័ន្ធភាពស៊ាំ និងការលើកកម្ពស់ស្បែកដែលមានសុខភាពល្អ ទម្រង់អាហារូបត្ថម្ភនៃប៉េងប៉ោះធ្វើឱ្យពួកគេក្លាយជាការបន្ថែមដ៏មានតម្លៃចំពោះរបបអាហារណាមួយ។ ដោយមានដើមកំណើតនៅអាមេរិកខាងត្បូង ប៉េងប៉ោះត្រូវបានដាំដុះទូទាំងពិភពលោក ដោយមានប្រទេសមួយចំនួនដូចជា ចិន ឥណ្ឌា និងសហរដ្ឋអាមេរិកនាំមុខគេក្នុងការផលិត។ ក្នុងនាមជាផ្លែឈើមួយក្នុងចំណោមផ្លែឈើដែលត្រូវបានដាំដុះយ៉ាងទូលំទូលាយបំផុតនៅទូទាំងពិភពលោក ប៉េងប៉ោះនៅតែបន្តជាផ្នែកសំខាន់នៃសេដ្ឋកិច្ចកសិកម្ម និងប្រពៃណីធ្វើម្ហូបទូទាំងពិភពលោក។
ប្រភព៖
១.FAO (អង្គការស្បៀងអាហារ និងកសិកម្មនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ) FAOSTAT 2023។
២."ប៉េងប៉ោះ និងសុខភាព" Harvard T.H. សាលាសុខភាពសាធារណៈចាន់។
៣.មូលដ្ឋានទិន្នន័យសារធាតុចិញ្ចឹមជាតិ USDA ។
"អត្ថប្រយោជន៍សុខភាពនៃប៉េងប៉ោះ" WebMD ។
